7 Aprel 2020
EKO Bolalari – Kelajakdagi Oqibatlar
So’nggi tadqiqotlar natijalariga ko’ra, EKO yordamida homilador bo’lgan bolalar tengdoshlariga qaraganda o’qish va og’zaki testlarni topshirishda yuqori ball olishadi. Olingan ma’lumotlar, EKO bo’lgan bolalarda past kognitiv qobiliyatlarni shakllantirish bo’yicha oldingi tadqiqotlar natijalariga savol beradi.
Yaqinda o’tkazilgan tadqiqotlar, shuningdek, EKO urug’lantirish orqali homilador bo’lgan bolalar odatda yoshi kattaroq, farovonroq va ma’lumotli ota-onalarga ega bo’lib, bu bolalarning intelektiga ta’sir qiladi.
Oksford universiteti tadqiqot hammuallifi Melinda Millsning ta’kidlashicha: «EKO urug’lantirish usullari yordamida homilador bo’lgan bolalarga oilaviy sharoitning ijobiy ta’siri, kognitiv pasayishga olib keladigan sog’liq muammolarining xavfini oshiradi».»Olingan natijalar bepushtlikni davolashning bunday usullari, umuman olganda, bolaning og’zaki-mantiqiy fikrlashiga ta’sir qilmasligini tasdiqlaydi.»
Birinchi EKO bola 1978 yilda tug’ilganidan beri, 5 milliondan oshiq bolalar paydo bo’ldi, ularning rivojlanishi olimlar tomonidan kuzatilmoqda. Natijalar aralashib ketdi. Ba’zi olimlarning ta’kidlashicha, IVF bilan og’rigan bolalarda xulq-atvor, hissiy va kognitiv buzilishlar uchraydi. Bundan tashqari, batafsil tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, EKO bolalari va tengdoshlari o’rtasidagi har qanday tafovut tashqi omillar ta’siri ostida yuzaga kelishi mumkin. EKO bolalari asosan kam og’irlik bilan tug’ilishadi va tug’ilish nuqsonlarining ko’payishi, ya’ni bolada kognitiv qobiliyatlarning rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillardir.
Mills va uning hamkasblari Buyuk Britaniyada 2000-2001 yillarda tug’ilgan 8,298 EKO bolalari to’g’risidagi ma’lumotlarni tahlil qilishdi. Har ikki yilda bolalar sinovlardan o’tadilar, natijalari olimlar tomonidan taqqoslanadi. EKO bolalari tengdoshlariga qaraganda yuqori ball to’plaganligi aniqlandi. Ammo shuni ta’kidlash kerakki, olingan ballar soni bolalar 11 yoshga to’lganda taqqoslandi.
Tadqiqotlar shuni ko’rsatadiki, EKOga murojaat qilgan juftliklar odatda boy va ma’lumotli bo’lib, bu bolaning ongiga ta’sir qiladi. Shuningdek, tadqiqotlar natijalarini bilgan ota-onalar, farzandlari ortda qolishi mumkinligini taxmin qilishlari mumkin va qoida tariqasida bolaning rivojlanishiga ko’proq e’tibor berishadi.
Isroil shifokorlari 1982-1993 yillarda bitta markazda tug’ilgan barcha bolalarni tekshirishdi. Umuman olganda, 16 yoshdan 20 yoshgacha bo’lgan 253 nafar o’spirinlar tabiiy ravishda homilador bo’lgan juda o’xshash harbiy guruh bilan solishtirildi.
Shifokorlar profillarda qayd etilgan barcha tibbiy va psixiatrik tashxislarni ko’rib chiqdilar, shu jumladan:
- qon bosimi
- diabet
- buyrak kasalligi,
- semirish,
- qalqonsimon bez kasalligi,
- oshqozon-ichak traktining buzilishi,
- astma,
- psixologik kasalliklar va hatto migren.
Olimlar, shuningdek, bilim qobiliyatini IQ testidan foydalanib o’lchashdi.
Bir nechta kichik tafovutlar mavjud edi, masalan, EKO o’spirinlarida, sog’lig’i sababli harbiy xizmatdan bo’shatish darajasi nazorat guruhiga qaraganda ancha past edi. Ishdan bo’shatish sabablari, odatda, tengdoshlar guruhidagi jiddiy tibbiy muammolar bilan solishtirganda, shaxsiyatning buzilishi va xatti-harakati edi.
Ilgari o’tkazilgan tadqiqotlar bir-biriga qarama-qarshi bo’lgan natijalarni berdi, bunda EKO bolalarida astma, qon bosimi va hatto kelajakda o’sish bo’lishi mumkin. Ushbu tadqiqotlarning aksariyati kichik yoshdagi bolalarga qaratilgan. Isroil shifokorlari bunday natijalarni tasdiqlamadilar.
EKO bolalaridagi saraton kasalligi va homiladorlikning o’zaro bog’liqligini o’rganish natijalarini tahlil qilib, Tibbiyot maktabining professori va Masonik Saraton Markazining a’zosi Logan Spektor shunday dedi: «Bizning tadqiqotlarimizdan eng muhim xulosa shundaki, saraton kasalligiga chalingan EKO bolalarining soni ularning tengdoshlari sonidan ko’p emas. EKO bolalarida ma’lum bir sinf saratonini rivojlanish xavfi bo’lishi mumkin. Ammo, bizning tadqiqimizning mohiyati tufayli biz bolalarda rak va EKO bilan aloqani topa olmadik»
