10 May 2021
EKOning Sog’liqqa Ayollarga Ta’siri
Bugungi kunda ko’plab juftliklar bepushtlik bo’lgan yoqimsiz muammoga duch kelishmoqda. Va ilgari nasl yo’qligi uchun ayol ayblangan bo’lsa-da, endi ko’pchilik erkaklar sog’lig’i bilan bog’liq muammolar rejalashtirish jarayoniga kuchli ta’sir ko’rsatishini tushunishadi. Er-xotin bolani homilador qila olmaydigan omillardan qat’i nazar, EKO jarayonida aynan ayol asosiy yukni ko’taradi. Ushbu maqolada biz EKO ayol uchun qanchalik xavfli ekanligini va ushbu davolash usulidan chindan ham qo’rqishingiz kerakligini ko’rib chiqamiz.
Shuni ta’kidlash kerakki, EKO davolashning eksperimental shakli emas va EKO bilan homilador bo’lgan birinchi bola 40 yildan ko’proq vaqt oldin tug’ilgan. Ushbu yillar davomida olimlar ba’zi savollarga aniq javob berishga imkon beradigan katta miqdordagi ishonchli ma’lumotlarni oldilar.
Odatda, EKO – bu ayolning sog’lig’iga xavf tug’dirmaydigan (klinikani to’g’ri tanlagan holda) tibbiy protsedura. EKOning ayolning sog’lig’iga uzoq muddatli ta’sirini aniqlashga harakat qilgan ko’plab tadqiqotlar mavjud. Ushbu tadqiqotlar natijalari EKOning jiddiy kasalliklar bilan aloqasini isbotlamadi.
Bemorlarni stimulyatsiya qilish uchun olib boradigan dori-darmonlari ba’zi bir nojo’ya ta’sirlarni keltirib chiqarishi mumkin, masalan, shishiradi, suyuqlikning ko’payishi va kamdan-kam hollarda bosh og’rig’i. Ba’zi hollarda nojo’ya ta’sirlar qon quyqalaridagi xavfni oshiradigan estrogen kabi gormonlardan foydalanish bilan bog’liq bo’lishi mumkin. Ammo hech qanday izlanish ushbu omillar uzoq muddatli yon ta’sirga olib kelishi mumkinligini isbotlamagan.
Ba’zi tadkikotlar EKO ni keyinchalik hayotda qon tomir xavfi yoki yurak-qon tomir muammolari bilan taqqoslagan, ammo ular semirish yoki diabet kabi ilgari mavjud bo’lgan muammolar tufayli yoki protseduraning o’zi bilan bog’liqligini aniqlamagan. Saraton va IVF nuqtai nazaridan ba’zi bir dastlabki tadqiqotlar tuxumdonlar va ko’krak bezi saratonining biroz oshganligini ko’rsatdi, ammo keyinchalik o’tkazilgan barcha tadqiqotlar EKO va saraton o’rtasida hech qanday bog’liqlik topmadi. Bir necha yil oldin Shvetsiyada o’tkazilgan tadqiqotlar hatto ilgari EKO o’tkazgan ayollarda ushbu turdagi sog’liq muammolari xavfi kamayganligini ko’rsatdi.
Albatta, shifokorlar yoshi katta bemorlarni (35 yoshdan katta) davolashda ehtiyot bo’lishlari kerak, chunki ilgari kasallikka chalingan yoki oilasida bunday holatlar bo’lgan ayollarda ko’krak bezi saratoni xavfi ortadi.
Boshqa xavflarga tuxumdonlarning giperstimulyatsiya sindromi kiradi, bu juda xavfli bo’lishi mumkin, ammo ular bilan kurashish mumkin, bu esa eng yaxshi EKO markazlari tomonidan muvaffaqiyatli amalga oshiriladi. Ushbu klinikalar shifokorlari davolashni diqqat bilan rejalashtirishni va giperstimulyatsiya xavfini minimallashtirish uchun butun EKO jarayonini nazorat qilishni biladilar.
Kichkina protsedura bo’lgan tuxum yig’ish paytida ichak yoki qon tomirlarining shikastlanishi xavfi past bo’ladi. Tajribali mutaxassis bu vazifani hech qanday zarar va shikast etkazmasdan mukammal bajaradi. Ushbu protsedura davolanishni boshlashdan oldin o’z vaznini moslashtirishni maslahat beradigan semirib ketgan bemorlarda ayniqsa ehtiyotkorlik bilan bajarilishi kerak. Kuchli rektovaginal endometrioz bilan og’rigan bemorlarda oositlarni olish juda ehtiyotkorlik bilan amalga oshirilishi kerak.
Bemor tajribali markazda va to’g’ri qarorlar qabul qiladigan tajribali shifokorda davolanishi sharti bilan, EKO ayolning sog’lig’iga zarar etkazmaydi. Shuning uchun shifokorlar doimiy ravishda kuzatib borishadi, tekshiruvlar va testlarni tayinlashadi, xavf omillari yo’qligiga ishonch hosil qilishadi.
